6.2.2.2 Selectie kan tot bottleneck (flessenhals) leiden (new)
- Tessa Jacobs
- Kor Oldenbroek
Een heel sterke natuurlijke selectie, bijvoorbeeld door een uitbraak van een dodelijke ziekte, zal resulteren in een sterke afname van de populatie en daardoor verandert de allelfrequentie. Alleen de dieren met weerstand tegen de ziekte zullen overleven, samen met de paar gelukkige dieren die niet geïnfecteerd raakten. Zij zijn de dieren die de populatie weer moeten opbouwen. Een gevolg is dat de allelfrequentie van de toekomstige generaties af zal hangen van de frequentie in de generatie die overbleef na de bottleneck (flessenhals): een grote afname in populatiegrootte. De frequentie van sommige allelen die door de dieren die overleden werden gedragen, is dramatisch afgenomen, of volledig weg. Een berucht voorbeeld van een sterke bottleneck is de uitbraak van de rinderpest in Afrika in 1890, De ziekte verspreidde zich over het hele continent en doodde 80-90% van alle inheemse koeien, buffels, elanden, giraffen, wildebeesten, koedoes en antilopen (Mack, 1970). Omdat koeien en geiten dood gingen aan de ziekte had de Rinderpest een enorm sociale gevolgen en ongeveer een derde van de mensen in Ethiopië en twee derde van de Masaai in Kenia en Tanzania overleden door de honger. Rinderpest veroorzaakt nog steeds problemen om de 10 jaar, maar in 1890 was de veterinaire ondersteuning erg beperkt en daardoor kon de verspreiding van de ziekte niet worden gestopt.
Bottlenecks in gedomesticeerde populaties kunnen ook voorkomen omdat een specifiek ras zijn originele doel verliest, maar het kreeg een nieuwe functie vlak voordat het ras uitstierf. Een voorbeeld hiervan is het Friese paard dat van oorsprong werd gebruikt voor het werk op de boerderij. Dit paard verloor zijn doel door de komst van de tractor. Het ras nam drastisch af in aantal voordat het een populair ras werd voor de hobby en de sport: het dier wordt nu gebruikt zowel voor rijtuigen als om bereden te worden. Tegenwoordig is dit ras het een-na-grootste volbloed paardenras binnen Nederland (op de Shetlander na).
Er zijn andere voorbeelden van rassen die hun populariteit hebben verloren, zijn oude Nederlandse koeienrassen. Je zou kunnen zeggen dat er nog steeds bottlenecks zijn omdat deze populaties drastisch zijn afgenomen in grootte, maar er zijn nog geen tekenen van herstel. Echter, rassen zoals de Brandrode en het Friese Roodbonte Vee groeien weer een beetje in populatiegrootte.
Dus: Een bottleneck (flessenhals) in een populatie refereert naar een drastische afname in populatiegrootte, gevolgd door een herstel in grootte.
Een bottleneck heeft vaak een grote invloed op de allelfrequentie in de populatie, en dus op de genetische diversiteit.