8.10.2 Schatting van systematische effecten (2024)

Systematische effecten kunnen worden geschat, op voorwaarde dat de informatie daarvoor aanwezig is. Zo moet voor elk dier registratie van het bedrijf mogelijk zijn. Andere systematische effecten die vaak worden geschat zijn geslacht (mannetjes zijn bijvoorbeeld zwaarder dan vrouwtjes), geboortejaar, geboorteseizoen, jaar en maand van registratie van de kenmerken en, indien van toepassing, stal- of hoknummer (huisvestingslocatie), behandeling (in geval van een experiment).

Cruciaal bij het corrigeren voor systematische effecten is dat het alleen goed werkt als genotypen voldoende verspreid zijn over systematische omgevingsinvloeden. De dieren op beide boerderijen moeten dus verwant zijn, bijvoorbeeld omdat dezelfde vaders werden gebruikt, of omdat de vaders op elke boerderij broers waren. Als de dieren op beide bedrijven geen verwantschap hebben, kan een deel van de reden voor het verschil in gewicht een verschil in genetisch potentieel zijn. En dat wil je inschatten, dus dat wil je niet kwijtraken door het gewicht te corrigeren. Kunstmatige inseminatie maakt genetische verbindingen tussen bedrijven mogelijk, omdat op veel bedrijven dezelfde stieren worden gebruikt. Bij diersoorten waar natuurlijke paring gebruikelijk is, zoals bij vleesvee en schapen, is het vaak niet mogelijk om systematische bedrijfseffecten nauwkeurig in te schatten, omdat een gebrek aan uitwisseling van dieren tussen boerderijen resulteert in slechte genetische relaties tussen bedrijven. Bij soorten waarbij de vaderdieren naar hun partner op verschillende locaties worden gebracht, zoals het geval kan zijn bij de paarden- of hondenfokkerij, zullen genetische verbanden geen beperkende factor zijn, mits de vaderdieren veelvuldig worden ingezet.

Met BLUP is het mogelijk om fokwaarden te schatten met behulp van informatie over verwanten en het corrigeren van fenotypes voor systematische invloeden.

Cruciaal punt is dat er voldoende genetische verbanden tussen omgevingen nodig zijn om de systematische effecten van die omgevingen (bijvoorbeeld boerderijen) in te schatten.