Kartelblad - tabaksratelvirus - gladiool

Pleksgewijze aantasting te velde met planten die soms zeer kort (10-15 cm) blijven (foto 1) is kenmerkend voor een eerstejaarsaantasting door tabaksratelvirus.

Meestal vertoont het wortelstelsel abnormale groei met bossige, heel fijn vertakte worteltjes, waarbij de trekwortels weinig ontwikkeld zijn. De bladeren tonen verschillende beelden:

• groeiremming, vooral bij kralen;

• lichtgroene tot bleke kleur van de bladranden, waarbij breuk optreedt, het zogenaamde kartelblad (foto 2);

• brede, soms lange, bleekgroene en witte strepen op het bladoppervlak (foto 2);

• bij ernstige aantasting zijn brede bruine strepen en groengeel/grijs verkleurd weefsel, of bruine afstervende bladranden waarneembaar.

De symptomen komen niet over de gehele lengte van het blad tot uiting. Ook zijn symptomen op alle bladeren, zelfs bij ernstige aantasting,  een uitzondering. De bloeiwijzen kunnen sterk verkort zijn. De bloemkleurbreking door van het bonescherpmozaiekvirus kan door tabaksratelvirus worden versterkt. Soms doen zich bij bepaalde cultivars symptomen voor in de vorm van talrijke kleine bruine vlekken in het knolweefsel.

Afwezigheid van symptomen bij een eerstejaarsaantasting komt vaak voor, vooral bij kralenteelt, ook in de planten rondom plekken met ernstig zieke planten. In het tweede jaar kan het ratelvirus alsnog tot uiting komen. Bij een tweedejaarsaantasting groeien de knollen redelijk goed uit, maar de planten blijven in hoogte achter. Het wortelstelsel is normaal. Op de bladeren kan kartelblad tot uiting komen, alsmede bruine, langgerekte strepen. Bij meerjarige aantasting kunnen symptomen geleidelijk minder duidelijk worden. Bij tweedejaars en meerjarige aantastingen, komen de zieke planten verspreid in het gewas voor.

Het tabaksratelvirus behoort bij de Tobravirusgroep (staafvormig, 2 lengtes: 190 en 45-115 nm). Het virus wordt verspreid door vrijlevende trichodoride aaltjes (Trichodoridae), die voorkomen op zand- en lichte zavelgrond. Daarom komen eerstejaarsaantastingen alleen op deze grondsoorten voor, terwijl bij tweedejaarsaantastingen de symptomen ook naar voren komen op gewassen die op andere grondsoorten worden geteeld.

Het virus heeft een brede waardplantenreeks, o.a. tulp, narcis, krokus en enkele onkruidsoorten.

• Aangetaste planten verwijderen.

• Onkruiden bestrijden, vooral wortelonkruiden, omdat dit waardplanten zijn van de aaltjes.

• Op zand- en lichte zavelgronden grondontsmetting toepassen.